Trong ẩm thực Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, hải sản từ lâu đã là món ăn giàu dinh dưỡng, được yêu thích nhờ vị ngọt tự nhiên và khả năng bồi bổ sinh lực. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển công nghiệp, ô nhiễm môi trường biển ngày càng nghiêm trọng, dẫn đến một thực trạng đáng báo động: có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe, thậm chí để lại hậu quả lâu dài nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. 1. Vì sao hải sản ngày nay dễ bị nhiễm độc? Hải sản sinh sống trong môi trường nước biển, nơi có thể chứa nhiều kim loại nặng, vi sinh vật gây bệnh và chất độc hóa học. Các nguyên nhân chính khiến hải sản bị nhiễm độc bao gồm: Nước thải công nghiệp xả ra biển chưa qua xử lý, chứa thủy ngân, chì, cadmium... Ô nhiễm sinh học từ rác thải sinh hoạt, gây nhiễm vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Tảo độc phát triển mạnh (hiện tượng thủy triều đỏ), tạo ra độc tố tích tụ trong hải sản, đặc biệt là sò, ốc, hàu. Dùng kháng sinh và hóa chất trong nuôi trồng thủy sản không đúng cách. Khi con người ăn phải các loại hải sản này, độc tố sẽ xâm nhập vào cơ thể, gây ra những phản ứng cấp tính hoặc mãn tính tùy mức độ. 2. Các loại độc tố thường gặp trong hải sản ☠ Thủy ngân (Hg) Có nhiều trong cá lớn như cá ngừ, cá kiếm, cá thu. Đây là kim loại nặng cực độc với hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến thai nhi và trẻ nhỏ. ☠ Độc tố saxitoxin và domoic acid Xuất hiện trong sò, ốc, hàu, trai vào mùa thủy triều đỏ. Chỉ cần một lượng nhỏ cũng có thể gây ngộ độc thần kinh, tê liệt cơ, co giật, thậm chí tử vong. ☠ Vi khuẩn Vibrio, Salmonella Có trong hải sản sống hoặc chưa nấu chín kỹ, gây tiêu chảy, đau bụng, sốt cao. ☠ Chất tồn dư kháng sinh và hóa chất Thường có trong hải sản nuôi như tôm, cá da trơn, nếu bị lạm dụng thuốc kháng sinh và chất bảo quản sẽ dẫn đến tình trạng kháng thuốc, suy gan và tổn thương nội tạng. 3. Tác hại khi ăn hải sản bị nhiễm độc Ngộ độc cấp tính Các triệu chứng có thể xuất hiện chỉ sau 30 phút đến vài giờ sau khi ăn: Buồn nôn, nôn mửa, đau bụng dữ dội Tiêu chảy cấp, mất nước Tê lưỡi, chóng mặt, khó thở Co giật, hôn mê, rối loạn ý thức (nếu nhiễm độc tảo biển nặng) Ngộ độc cấp tính nếu không được cấp cứu kịp thời có thể gây tử vong, đặc biệt ở người già, trẻ em và phụ nữ mang thai. Tích tụ độc tố lâu dài Nếu thường xuyên ăn hải sản bị nhiễm kim loại nặng (dù với liều thấp), cơ thể sẽ: Suy giảm trí nhớ, rối loạn hành vi Rối loạn hormone, suy tuyến giáp, sinh sản yếu Tăng nguy cơ ung thư gan, thận, ruột Gây tổn thương thần kinh ở thai nhi nếu mẹ bầu ăn phải Điều này cho thấy tác hại không chỉ xảy ra tức thời, mà còn ngấm ngầm ảnh hưởng lâu dài đến cả thế hệ sau. 4. Cách phòng ngừa ngộ độc từ hải sản ✅ Lựa chọn hải sản tươi sống, rõ nguồn gốc Ưu tiên hải sản đánh bắt xa bờ, tránh mua hải sản ở vùng biển ô nhiễm. Chọn sản phẩm có chứng nhận an toàn thực phẩm, tránh mua trôi nổi, không rõ xuất xứ. ✅ Nấu chín kỹ Không ăn hải sản sống như gỏi, hàu sống nếu không chắc chắn về độ an toàn. Nhiệt độ nấu từ 70–100°C sẽ tiêu diệt hầu hết vi khuẩn và ký sinh trùng có hại. ✅ Tránh ăn vào mùa biển động hoặc mùa tảo nở Không nên ăn sò, ốc, trai, hàu vào mùa mưa bão hay khi biển có màu lạ (đỏ, xanh lá). Nếu nhà có người bệnh mãn tính, suy gan, trẻ nhỏ thì nên hạn chế ăn hải sản hai lần/tuần. ✅ Thải độc tự nhiên định kỳ Sử dụng các phương pháp thải độc truyền thống như uống nước ấm buổi sáng, dùng thảo dược (atido, nhân trần). Ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa chất chống oxy hóa như cam, bưởi, táo, nghệ. 5. Kết luận Ăn hải sản bị nhiễm độc có thể không chỉ gây ngộ độc tức thì mà còn dẫn đến hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng về lâu dài. Dù hải sản là món ăn quý giá, chúng ta cần biết lựa chọn, chế biến đúng cách và có cái nhìn thận trọng, không chạy theo khẩu vị mà đánh đổi sức khỏe. Sống trong thời đại công nghiệp, việc quay về với tư duy ăn sạch, sống lành mạnh theo truyền thống ông bà ta là điều khôn ngoan và cần thiết. Bởi sự an toàn của bữa ăn hôm nay chính là sức khỏe của cả gia đình ngày mai.